Op het binnenplein van het Arenbergkasteel hebben eerstejaarsstudenten archeologie enkele zestiende-eeuwse muren blootgelegd. Ze deden dat tijdens een zogenaamde ‘fieldschool’, waarbij ze archeologische technieken in praktijk leren toepassen. “Deze ene week, bewijst dat archeologisch onderzoek hier absoluut nog nodig is”, zegt verantwoordelijke docent Johan Claeys.

“Onderzoekers kennen het Arenbergkasteel langs binnen en buiten”, meent Claeys. “Elke baksteen van het huidige gebouw is al wel bestudeerd. Wat eronder zit echter niet. En daar zit nog een schat aan belangrijke informatie over de geschiedenis van het kasteel. Want het huidige kasteel ziet er heel anders uit dan bijvoorbeeld dat in 1500. Hoe dat er exact uitzag, weten we zelfs niet. Er zijn enkel tekeningen van, en die spreken elkaar ook nog eens tegen. Archeologisch onderzoek is nooit gebeurd. De fieldschool van de eerstejaarsstudenten leverde dus unieke resultaten op.”

Vandaag is het Arenbergkasteel vooral bekend om haar iconische voorste vleugel. Maar dat was vroeger niet het hoofdgebouw. Dat was te vinden op de locatie waar nu de kleinere noordvleugel zich bevindt. Het bestond uit één hoge toren of donjon, van - volgens de schattingen - negen bij negen meter. Volgens oude tekeningen stond die toren op een heuvel. Toen de studenten begonnen met het graven, dachten ze dus fundamenten aan te treffen. Dat bleek niet het geval, integendeel. (Lees verder onder de foto)

“We stootten al héél snel op stukken muur die nog goed intact bleken. De fundamenten moeten dus veel dieper steken, wat de theorie van de heuvel meteen ontkracht”, aldus Claeys. “Op oude tekeningen zagen we dat die omwalling een cirkelvormige toren had langs de voorzijde. Die vonden we ook terug. De muur is er twee meter dik en heeft ook een opening voor een kanon. Dat bewijst dat het echt een bewakingsmuur was. We zien langs de buitenzijde zelfs schade die vermoedelijk van een beschieting is, al kunnen we voorlopig niet echt plaatsen van welke belegering dat dan zou moeten afstammen.”

Kasseiweg

Buiten de muur rond de donjon werden ook nog recentere restanten van muren gevonden. Eén deel daarvan is wellicht het overblijfsel van de hoektoren van de westelijke vleugel. Andere rechtere muren die de twee met elkaar verbinden, zijn van nog later en onduidelijk wat het was. Ze komen wel overeen met de loop van enkele zwarte lijnen die bijgetekend werden op zestiende-eeuwse plannen, maar het is niet duidelijk wat die voorstelden.

Nog een verrassing kwam er in een tweede onderzoeksput. “Die lieten we de studenten graven om bij te leren over de verschillende lagen in de ondergrond. Maar onder in de put stootten we onverwacht op een kasseiweg. Van het bestaan van een weg op die plek, was op geen enkele tekening of plan sprake”, aldus Claeys. Tijdens de opgravingen werden ook heel wat scherven van oude potten en zelfs een muntstuk gevonden, vermoedelijk uit de zestiende eeuw. (Lees verder onder de foto)

De studenten leerden heel wat bij over wat er allemaal bij archeologisch onderzoek komt kijken, en Claeys is blij met de schat aan nieuwe informatie dus over het oude kasteel. “We kunnen die informatie nu combineren met de vele tekeningen, en beter inschatten hoe het kasteel eruit moet gezien hebben. Voor mij is het heel duidelijk dat hier nog veel bloot te leggen valt. Het kasteel heeft nog heel wat geheimen voor ons”, aldus Claeys.

Archeologiedagen

Claeys hoopt dat er nog groter archeologisch onderzoek kan plaatsvinden. “In het verleden werden er al nutsleidingen getrokken door de muren die wij nu opgroeven maar niemand nam ooit de moeite om wat ze ondergronds zagen, te documenteren. Als je bekijkt wat we hier nu op een week al hebben kunnen ontdekken... als we een beter zicht willen krijgen op de geschiedenis van dit prachtige kasteel, dan is nu het moment. De universiteit wil het binnenplein van het kasteel binnen enkele jaren heraanleggen. Ik zou de KU Leuven adviseren om voordien uitgebreider onderzoek te doen dan we nu deden. Want na de heraanleg, zal het wellicht weer honderd jaar duren voor het hier weer eens opengelegd wordt.”

Wie de archeologische vondsten zelf wil bewonderen, kan dat overigens eind deze maand. Claeys vroeg en kreeg toestemming om de opgravingen nog tot eind mei open te houden. Tijdens de archeologiedagen op 26, 27 en 28 mei zullen verschillende experten ter plaatse zijn om uitleg te geven bij de vondsten en de geschiedenis van het kasteel.

Hannelore Smitz